Οι Βάρβαροι

Του Αγίου

Ολοένα και περισσότερο, στις μέρες μας, συμπιέζεται η κοινωνική συνείδηση στις συμπληγάδες του λαϊκισμού και της αφοριστικής σκέψης.

Ο λαϊκισμός εμφανίζεται σήμερα με δύο κύριες μορφές. Πρόκειται για τον δεξιό λαϊκισμό, που αντιμάχεται την ιδεολογία και τον αριστερό λαϊκισμό, ο οποίος ενστερνιζόμενος τη «θεωρία της κατάρρευσης», αυτό που στην πολιτική φιλοσοφία απαντάται ως Zusammenbruchstheorie, οικοδομεί την ιδεολογία πάνω στην (αναπόδραστη) βεβαιότητα της κατάρρευσης του καπιταλισμού.

Και στις δύο περιπτώσεις διακρίνουμε τη κυριαρχία της τελεολογίας και την υποχώρηση της αιτιότητας, στη διαμόρφωση της συνείδησης.

Έτσι, ένας ιδιόμορφος φονταμενταλισμός ανατέλλει και απειλεί το οικοδόμημα της δημοκρατίας, το οποίο σχετικοποιώντας την αντίθεση ελευθερία-ισότητα παρήγαγε μια μορφή αιτιοκρατικής λογικής, ικανής να διαχειριστεί πολιτικά το κοινωνικό χάος.

Αυτή, ακριβώς, η δημοκρατική προσέγγιση, στο βαθμό που ερμηνεύεται ιδεολογικά, οδηγεί εξελικτικά στο σοσιαλισμό, ο οποίος, με αυτή την εκδοχή, δεν αποτελεί αυτοσκοπό και το τέλος του κοινωνικού μετασχηματισμού, αλλά απλώς μια νέα φάση, πολύ λιγότερο βάρβαρη, από τον καπιταλισμό.

Τούτη η δημοκρατική πορεία δεν εννοείται ιδανικά, δίχως συγκρούσεις, αίμα και χωρίς χαμένους. Η διαλεκτική της είναι συνυφασμένη με την πολιτική σύγκρουση και την διαρκή (ιδεολογική) ερμηνεία της πραγματικότητας.

Ο αγώνας για τα ανθρώπινα, κοινωνικά και πολιτικά δικαιώματα, ενσωματώνει πλέον την αγωνία για το οικοσύστημα, προσεγγίζοντας την οικονομία με περιβαλλοντικά κριτήρια, σε τέτοιο βαθμό που ακόμη και η έννοια του κέρδους μεταβάλλεται.

Αυτή τη δημοκρατική δυναμική επιχειρεί να περιστείλει ο λαϊκισμός.

Σταματήστε να θεωρητικολογείτε, μας λένε, τα πράγματα είναι απλά, ο πολίτης γνωρίζει την πραγματικότητα και δεν χρειάζεται τη διανόηση.

Βέβαια, το ορθό είναι ότι ο λαϊκισμός απεχθάνεται τη διανόηση και κολακεύοντας τον πολίτη, τον οποίο αντιμετωπίζει σαν μάζα, επιχειρεί να υποβαθμίσει και να συκοφαντήσει την ανάγκη για ερμηνεία αυτού που συμβαίνει.

Δίχως αυτήν, η πραγματικότητα θα δομείται αποκλειστικά στο πλαίσιο της κατασκευής γεγονότων από τα ΜΜΕ, το οποίο συνδέεται αρμονικά με τον αφοριστικό λόγο ακροδεξιών και σταλινικών.

Οι λαϊκιστές προσδίδουν μυθική διάσταση στο λαό, ακριβώς για να αποφύγουν να αντιμετωπίσουν την πολιτική διαλεκτική που συνέχει την ύπαρξη του.

Ο πολίτης μετουσιώνεται σε (πραγματικά) πολιτικό όν, όχι μέσω της εθνικής ή ταξικής του συνείδησης, αλλά δια της ιστορικής συνείδησης. Δηλαδή, μέσω της διαλεκτικής προσέγγισης του καθημερινού συμβάντος, το οποίο ανάγεται σε γεγονός στη συνείδηση του μέσα από μια σύνθετη πολιτισμική διαδικασία, στην οποία καταλυτικό ρόλο παίζει η ιδεολογία του.

Μόνον έτσι η κοινωνική δράση γίνεται συνειδητή διαδικασία και δεν αποτελεί κοινωνικό αυτοματισμό.

Μόνον έτσι η πολιτική συναρτάται με την καθημερινότητα και αλληλοεπηρεάζονται, εμπλουτίζοντας το συνειδησιακό οικοδόμημα του ατόμου με κοινωνικότητα, η οποία εμπεριέχει την αλληλεγγύη.

Η ερμηνεία, λοιπόν, σε συνάρτηση με την ιδεολογική νοηματοδότηση του πραγματικού, είναι ίσως η μόνη αντίσταση στον ισοπεδωτικό λαϊκισμό, που κολακεύει το λαό με μυθικές ικανότητες και αλλόκοτες ιδιότητες, οι οποίες στον μόνο που είναι χρήσιμες είναι στον επίδοξο αυταρχικό εξουσιαστή του.

Οι βαρβαρότητα του λαϊκισμού προσβάλλει στην ουσία την ιστορική ύπαρξη της ανθρωπότητας και αποτελεί προσβολή του δημοκρατικού πολιτισμού της. Είναι ο πιο ύπουλος εχθρός για την πρόοδο και την εξέλιξη των κοινωνιών.