Ω, τι κόσμος… παιδί μου!

Του Αγίου

Ένα εύλογο ερώτημα βασανίζει τον γιό μου, αυτή την περίοδο και επιτείνει την μελαγχολία του, μετά το τέλος των διακοπών.

Καλά, έχουμε την αίσθηση ότι ο κόσμος προοδεύει, αυξάνει το επίπεδο της ευημερίας του, απολαμβάνει όσο ποτέ άλλοτε τα αγαθά της τεχνολογίας του, αλλά παράλληλα μοιάζει περισσότερο ανασφαλής και ο άνθρωπος ακόμη πιο επιθετικός και βάρβαρος. Μέχρι και στο «ζωικό βασίλειο» μας πήραν χαμπάρι και …επαναστάτησαν τα ζωντανά εναντίον μας! Τι συμβαίνει;

Φιλοσοφικό το ερώτημα θα μου πείτε …και θα κάνετε, μάλλον, λάθος, όπως ακριβώς όλοι εκείνοι που τον τελευταίο καιρό, αδυνατώντας να ερμηνεύσουν τη χυδαία πραγματικότητα σε κοινωνικό και παγκόσμιο επίπεδο, το ρίξανε στη μεταφυσική και στην παραφυσική.

Διαβάζω έντυπα μεγάλης κυκλοφορίας σε όλο τον κόσμο, που επηρεάζουν καθοριστικά την περίφημη, παγκοσμιοποιημένη κοινή γνώμη και καταθλίβομαι περισσότερο από τον γιό μου.

Ο νεοφιλελευθερισμός «παλάβωσε»! Αδυνατώντας να εξηγήσει πώς η οικονομική ανάπτυξη και η απελευθέρωση των αγορών από τον κρατικό προστατευτισμό, αδυνατεί να συμβάλλει στη κοινωνική πρόοδο, καθώς και στην εξάλειψη των πολέμων και της βαρβαρότητας, σε όλα τα επίπεδα της κοινωνικής ζωής, το έριξε στη «γονιδιακή ερμηνεία» και στη φιλοσοφούσα θεολογία, περί της «φύσης» του ανθρώπου.

Οι πιο σοβαροί από τους νεοφιλελευθέρους ξέφυγαν από το ερώτημα και απασχολούνται με την επίδραση του ανολοκλήρωτου ελεύθερου ανταγωνισμού στις διεθνείς συγκρούσεις και στις κοινωνικές ή οικονομικές κρίσεις. Οι ίδιοι επιχειρούν να προσεγγίσουν τις διεθνείς διενέξεις με οικονομοτεχνικά κριτήρια και όταν αυτά δεν εξυπηρετούν την ανάλυση, οδηγώντας σε άτοπο συμπέρασμα, καταφεύγουν στην επίκληση της «παραδοξότητας» ηγεσιών που εμπλέκονται στη κρίση. Δηλαδή, όπως ακριβώς πράττουν στην περίπτωση της παρούσας πολεμικής σύγκρουσης στο Νότιο Καύκασο.

Αν, μάλιστα, ακούσεις με προσοχή την επιχειρηματολογία πολιτικών που ηγούνται σήμερα κυβερνήσεων, οι οποίες φιλοδοξούν να καθορίσουν τη τύχη του κόσμου, δικαίως θα αντιστρέψεις τη κατεύθυνση του ερωτήματος, που υπέβαλλε ο γιός μου και θα αναφωνήσεις: «Ω, τι κόσμος, παιδί μου»!

Νομίζεις ότι τα λόγια τους έρχονται από το μακρινό –πολύ μακρινό – παρελθόν και ότι, αυτοί, οι δήθεν καλά εκπαιδευμένοι άνθρωποι δεν έχουν εσωτερικεύσει τίποτε από την πολιτική θεωρεία και την επιστήμη.

Φαίνεται ότι μαζί με το «τέλος της ιστορίας» είπαν να ρίξουν ταφόπλακα και σε όλα τα επιτεύγματα της ανθρώπινης (πολιτικής και κοινωνικής) διάνοιας των τελευταίων δύο αιώνων.

Μοιάζει να αγνοούν όχι μόνο τι σημαίνει δημοκρατική πολιτική, αλλά και ότι, η ίδια η εφαρμογή των θεσμών αποτελεί διαπαιδαγωγικό μέσο για τον πολίτη, σε όλα τα επίπεδα - και εντός των κρατών και στο διεθνές προβάλλον.

Όταν μάθεις κάποιον να κάνει πόλεμο, κάποια στιγμή θα πολεμήσει. Αν τον μάθεις να ζει ειρηνικά θα επιδιώκει την ειρήνη. Τι είναι αυτό όμως που προκαλεί τον πόλεμο; Μα, η τάση μεγέθυνσης της ανισότητας ή, η τάση άρσης της ανισότητας, θα απαντήσουν οι μαρξιστές και αρκετοί, ίσως, άλλοι.

Λάθος, αυτό προκαλεί την πολιτική σύγκρουση, τα κινήματα, ακόμη και την επανάσταση, όχι όμως, αναπόδραστα, την πολεμική αναμέτρηση.

Αυτή είναι και η τεράστια πολιτισμική διαφορά της δημοκρατικής πολιτικής με την μιλιταριστική πολιτική, μόνο που στην εποχή του νεοφιλελευθερισμού αυτές οι «λεπτομέρειες»(!) αγνοούνται, όπως ακριβώς καταπατήθηκαν ως αρχές, ο σεβασμός στον άνθρωπο και στο περιβάλλον, από όλα τα ολοκληρωτικά καθεστώτα μέχρι τώρα: δήθεν κομουνιστικά ή δήθεν φιλελεύθερα.

Ο δημοκρατικός σοσιαλισμός, που αποκρυσταλλώνει τον κοινωνικό φιλελευθερισμό με τη δημοκρατική συμπεριφορά, βρίσκεται στις μέρες μας σε υποχώρηση.

Πετάχτηκε στα σκουπίδια από ένα παγκοσμιοποιημένο σύστημα νομιμοποιημένης βαρβαρότητας που στηρίζεται στον ολοκληρωτισμό των αγορών, δίχως να προλάβουν οι πολλοί να αντιληφθούν την ειρηνιστική προσφορά που έκρυβε μέσα της, η μορφή κοσμοπολιτανισμού, που τον χαρακτήριζε.

Η δημοκρατική πολιτική διαφέρει από τους αυταρχικούς τύπους πολιτικής, κυρίως, πολιτισμικά. Την κοινωνική σύγκρουση τη θεωρεί αναγκαία για την δημοκρατική εξέλιξη, μόνον που αυτή δεν συνιστά πόλεμο, αλλά άρση των ανισοτήτων με σεβασμό στον «Άλλον». Εδώ, ο ανταγωνισμός δεν λαμβάνει τη μορφή εξόντωσης του αντιπάλου, αλλά αποσκοπεί στην εμπέδωση της δικαιοσύνης, η οποία συνεχώς θα διαταράσσεται εξαιτίας της ελεύθερης δράσης των κοινωνικών υποκειμένων… και αυτό δεν είναι καθόλου κακό, το αντίθετο είναι πολύ δημιουργικό.

Η συμμόρφωση στους δημοκρατικούς θεσμούς δεν γίνεται με την αύξηση της βίας, (κρατικής, υπερεθνικής, ιδιωτικοποιημένης ή κρατικοποιημένης), αλλά αντίθετα, με τον διαρκώς οικονομικότερο, κοινωνικό και ατομικό εξαναγκασμό.

Η συναίνεση δεν επιβάλλεται πολιτικά ή στρατιωτικά, αλλά προκαλείται ως ανάγκη για την κοινωνική συνύπαρξη και ασφαλώς αυτό δεν μπορείς να το αντιληφτείς, περιοριστικά, στο πλαίσιο του εθνικού κράτους.

Ο δημοκρατικός σοσιαλισμός μπορεί να οδηγήσει στην ειρηνική συνύπαρξη στο πλανήτη μας μόνον στο βαθμό που λάβει παγκοσμιοποιημένη διάσταση, όπως συμβαίνει αντίστοιχα σήμερα με το νεοφιλελευθερισμό.

Πρόκειται για ένα εντελώς αντίστροφο πολιτικο-πολιτισμικό σύστημα, αντίληψης και διαχείρισης της συγκρουσιακής, κοινωνικής πραγματικότητας.

Είναι, εν τέλει, μια διαφορετική μορφή πολιτικής αγωγής, που απαιτεί ένα αλλιώτικο εκπαιδευτικό σύστημα για να καλλιεργηθεί και μια άλλη μορφή (διαδραστικών) ΜΜΕ για να εμπεδωθεί ως συνείδηση.

Όσο δεν συμβαίνει αυτό, ο γιός μου θα συνεχίσει να αναρωτιέται: «που πήγαν τα τεχνολογικά επιτεύγματα της ανθρωπότητας και δεν τα βλέπω να αναμορφώνουν τις κοινωνικές και διεθνείς σχέσεις, προς το ευφυέστερο, το ειρηνικότερο, το δημιουργικότερο, το προοδευτικότερο;»

Ο εκδημοκρατισμός είναι τελικά το αντίδοτο στον πόλεμο, καιρός να το καταλάβουμε!