Μια ευρωπαϊκή ματιά στη κρίση

Του Αγίου

Θεωρώντας ότι απευθυνόμαστε σε ώριμους ανθρώπου, που δεν πανικοβάλλονται, ούτε ζουν σε κάποιας μορφής καθεστωτική γυάλα, ατενίζοντας σαν χάνοι προς την τηλεόραση για να μάθουν τι συμβαίνει στον κόσμο, θα μεταφέρουμε με πολύ προσοχή κάποιες πληροφορίες, επί των οποίων θα τολμήσουμε εκτιμήσεις, εκεί, ασφαλώς, όπου έχουμε τη δυνατότητα (γνώση) να το κάνουμε.
Συγχωρέστε μας, αλλά εκ των πραγμάτων (από τη φύση των πληροφοριών) δεν θα ήταν φρόνιμο να γίνουμε περισσότερο συγκεκριμένοι αυτή τη στιγμή.

1. Οι σχέσεις ΗΠΑ-Ρωσίας εμφανίζονται σε πολιτικό επίπεδο πολύ χειρότερες από ότι εκλαμβάνονται από τις ανακοινώσεις, τις συνεντεύξεις και τα διαγγέλματα των δύο πλευρών.

2. Μεγάλη καχυποψία εκδηλώνεται για τους στόχους της αμερικανικής και ρωσικής πλευράς από γερμανούς διπλωμάτες με τους οποίους συνομίλησα.

3. Η κυβέρνηση των ΗΠΑ πιέζει τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ για μεγάλης κλίμακας ασκήσεις, όμως επ’ αυτού υπάρχει δυσθυμία, καθώς δεν βρίσκουν σκοπιμότητα στο ζήτημα κάποια παλαιά μέλη του ΝΑΤΟ και αντιπροτείνουν ασκήσεις διακλαδικού χαρακτήρα σε τοπικό, όμως, επίπεδο.

4. Πιέζεται η Ιρλανδία να προχωρήσει σε νέο δημοψήφισμα επί της Συνθήκης της Λισσαβόνας για να προχωρήσουν ταχύτερα οι διαδικασίες της πολιτικής ένωσης, έτσι όπως τουλάχιστον αυτή εννοείται από τη μίνι μεταρρυθμιστική συνθήκη συντακτικού χαρακτήρα.

4. Στις Βρυξέλες δεν είναι λίγοι αυτοί που θεωρούν τεχνητή τη κρίση που κλιμακώνεται μεταξύ ΗΠΑ-Ρωσίας, προσκομίζοντας μάλιστα στοιχεία σε στρατιωτικο-διπλωματικό επίπεδο που αποδεικνύουν ότι υπήρξε μακρά προετοιμασία για την διένεξη αυτή και από τις δύο πλευρές.

5. Δίχως κανείς μέχρι τώρα να ισχυρίζεται ότι η κρίση είναι σικέ, γάλλοι, γερμανοί και σκανδιναβοί αναλυτές θεωρούν ότι αν δεν υπάρξει άμεση αποκλιμάκωση της έντασης θα περάσουμε σε πραγματικό ψυχροπολεμικό κλίμα πολύ γρήγορα, χωρίς όμως να υπάρχουν στοιχεία για σοβαρή πιθανότητα πολεμικής εμπλοκής.
5^α. Η πιθανότητα, ασφαλώς, στρατιωτικού «ατυχήματος», δίχως όμως κλιμάκωση, δεν αποκλείεται.

6. Σε κάθε περίπτωση η βλάβη της ΕΕ από αυτή τη κρίση θεωρείται δεδομένη και αναζητούνται τρόποι άμεσης αντίδρασης, μέσω όμως καναλιών που αντιφάσκουν με την λεγόμενη δημοκρατικότητα και διαφάνεια, στο βαθμό που θεωρείτο κατοχυρωμένη, έστω και εντός αυτού του μίζερου διακυβερνητικού μοντέλου άσκησης της εξουσίας στην Ένωση.

7. Έχουν αρχίσει υπόγειες διαβουλεύσεις και συνεννοήσεις μεταξύ κυβερνητικών στελεχών - σχετικών και ασχέτων - και άλλων αξιωματούχων των χωρών μελών για τον έλεγχο της κατάστασης. Το κουβεντολόι και το συνωμοτικό κλίμα, είναι βέβαιον ότι δεν αποτελεί καλή συνταγή για μια από κοινού, παρεμβατική στάση της ΕΕ, εντός των επόμενων ημερών. Ούτε, άλλωστε, βοηθά το κλίμα καχυποψίας που ξαφνικά άρχισε να εμφιλοχωρεί στον λεγόμενο γαλλο-γερμανικό άξονα.

8. Η μεγαλύτερη ανησυχία, όμως, στην ΕΕ, αυτή την ώρα, σχετίζεται με ενδεχόμενη αλλαγή που μπορεί να επέλθει στις ήδη διαμορφωμένες ισορροπίες του διεθνούς συστήματος. Μια συντονισμένη υποστήριξη της Μόσχας από την Κίνα, το Ιράν και τη Συρία, αλλά και άλλες χώρες της Ασίας και της Αμερικής θα μετέβαλε τις γεωστρατηγικές προτεραιότητες των ΗΠΑ και θα επιβάρυνε ακόμη περισσότερο τις σχέσεις της Μόσχας με τις Βρυξέλες.

9. Στην ΕΕ, τούτη τη στιγμή, υπάρχουν δύο γραμμές οι οποίες τέμνουν κάθετα, όχι μόνον το ευρωπαϊκό οικοδόμημα, αλλά και την ίδια την πολιτική κάποιων χωρών (ιδιαίτερα των Νέων Χωρών): Η πρώτη οδηγεί σε πάγωμα των σχέσεων με τη Μόσχα και σε ανάπτυξη μιας διαδικασίας κυρώσεων προς αυτήν, με παράλληλη επιτάχυνση των διαδικασιών ένταξης της Ουκρανίας στην Ένωση με πολιτικά κριτήρια, ενώ η δεύτερη, προκρίνει «ψυχρή» αντιμετώπιση της κρίσης, υποβαθμίζοντας τεχνητά το όλο πλαίσιο της διένεξης και περιορίζοντας τις αντιδράσεις στο νομικό πεδίο -επιχειρηματολογώντας περί του σεβασμού του διεθνούς δικαίου.

Και οι δύο αυτές στάσεις εμφανίζουν θετικά και αρνητικά. Το ζήτημα για την Ένωση είναι πώς θα διασφαλίσει μια στοιχειώδη ενότητα και πώς η παρούσα κρίση στις διεθνείς σχέσεις, με δήθεν «sui generis» γεγονότα, δεν θα οδηγήσει σε διαλυτικά φαινόμενα στο εσωτερικό της.

Κάποιοι αισιόδοξοι ευρωπαϊστές πιστεύουν, μάλιστα, ότι τούτη ακριβώς η κρίση είναι δυνατόν να ενδυναμώσει μακροπρόθεσμα το ευρωπαϊκό μοντέλο και να οδηγήσει ταχύτερα στην ολοκλήρωση της πολιτικής ένωσης, η οποία με τη σειρά της θα αποκρυσταλλώσει και ένα πλαίσιο ενιαίας εξωτερικής πολιτικής.

Άσχετα με το τι πιστεύει ή δεν πιστεύει κανείς ή το τι ονειρεύεται το ζήτημα για την ΕΕ, παραμένει φλέγον: το διακυβερνητικό μοντέλο δεν είναι φτιαγμένο για να διαχειρίζεται μείζονες κρίσεις στις διεθνείς σχέσεις. Τελεία, αλλά όχι παύλα.