Η Παρακμή των Μεγάλων

Του Αγίου

Ο ψυχρός πόλεμος, πέραν όλων των άλλων, υπήρξε περίοδος γεωπολιτικής σταθερότητας στο διεθνές σύστημα ασφαλείας, εξαιτίας δύο βασικών παραγόντων:
1) την εφαρμογή του δόγματος Μονρόε, που χώριζε τον κόσμο σε σφαίρες επιρροής και 2) την (πυρηνική) ισορροπία τρόμου που πέτυχαν τα δύο αντίπαλα στρατόπεδα: «το σοσιαλιστικό» και ο «ελεύθερος κόσμος».

Σήμερα, ζούμε την φάρσα αυτής της περιόδου, καθώς Ρωσία και ΗΠΑ επιχειρούν να αναπαράγουν το κλίμα και τις διεθνείς σχέσεις μιας εποχής της ανθρωπότητας, που έχει αντικειμενικά παρέλθει.

Η μεν Ρωσία υπέστη δραματική πολιτική ήττα με τον τρόπο κατάρρευσης της Σοβιετικής Ένωσης, που αποκάλυψε τη γύμνια και τη χυδαιότητα ενός προβαλλόμενου, αγνού και ηθικού συστήματος, ενώ αντίστοιχα οι ΗΠΑ υφίστανται το βασανιστικό μαρτύριο της σταγόνας, στο επίπεδο της ηθικής αμφισβήτησης της υπεροχής τους, μέσα στον ίδιο το Δυτικό κόσμο. Η mental picture των ΗΠΑ ξεθώριασε και αυτή, όπως και της Ρωσίας, εξαιτίας της αδυναμίας να νομιμοποιήσουν ηθικά την πολιτική τους.

Το δόγμα της «σύγκρουσης των πολιτισμών» και η εκστρατεία κατά της λεγόμενης «τρομοκρατίας» απέτυχαν να επιφέρουν τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αντίθετα, εξέθεσαν τις κυβερνήσεις των ΗΠΑ, τη διπλωματία τους και τον στρατιωτικό τους μηχανισμό, στα μάτια όλου του κόσμου, καθώς απέδειξαν την ανικανότητα της Νέας Τάξης να επιβάλλει ένα διεθνές καθεστώς ειρήνης, υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και με την συμμετοχή των παλαιών και των νέων συμμάχων τους, σε Δύση και Ανατολή.

Η πολιτική ήττα της Μόσχας υποβάθμισε και την ικανότητα της να διαχειρίζεται γεωστρατηγικά την «απειλή», στην ίδια, εντούτοις, φάση μοιάζει να εισέρχονται, πλέον και οι ΗΠΑ.

Και τα δύο μιλιταριστικά συστήματα χρησιμοποίησαν και χρησιμοποιούν τη βία, παραδειγματικά, ώστε να ενισχύσουν την απειλή, και όχι γενικευμένα, καθώς στην περίπτωση αυτή η «απειλή» δεν θα επέφερε πολιτικό και οικονομικό αποτέλεσμα, αντίθετα θα μεγέθυνε την πιθανότητα αλληλοκαταστροφής ή αυτοκαταστροφής των καθεστώτων που τα υπηρετούν και επί των οποίων στηρίζονται.

Το παράδειγμα της μιλιταριστικής βίας, λειτούργησε καταρχήν μια χαρά στις επιμέρους περιφερειακές διενέξεις, στη συνέχεια όμως απαιτούσε όλο και περισσότερες στρατιωτικές δυνάμεις κατοχής για να επιφέρει πολιτικό αποτέλεσμα.

Αυτό με τη σειρά του θα προϋπόθετε την απόλυτη μιλιταριστική οργάνωση, όχι απλώς των ΗΠΑ, αλλά και ολόκληρης της Δύσης ή αντίστοιχα ολόκληρης της Ρωσική Ομοσπονδίας και των συμμάχων - που δεν διαθέτει. Όμως, τούτο ευτυχώς δεν συμβαίνει.

Με αυτό τον τρόπο σύντομα εξατμίζεται η διάθεση για «εκστρατείες» και «ηθική αποκατάσταση» του πολιτισμικού μοντέλου που υπερασπίζεται το ένα ή το άλλο καθεστώς στο διεθνές σύστημα και μαζί με αυτήν και το κύρος των υπερδυνάμεων στο κόσμο. Έτσι, η επιμέρους χρησιμοποίηση της βίας των Μεγάλων στις περιφερικές διενέξεις εκλαμβάνεται πλέον ως γενικευμένη απειλή για τη συνολική ασφάλεια του κόσμου, και προκαλεί αντιδραστική διέγερση του θυμικού σε μεγάλα τμήμα του παγκόσμιου πληθυσμού, ασχέτως του βαθμού «συμπάθειας» που εκδηλώνουν προς τον ένα ή τον άλλο.

Το σφάλμα της εξωτερικής πολιτικής των ΗΠΑ είναι ότι θεωρούν δεδομένη την ηθική στήριξη της Δύσης και πολλών νέων σχετικά συμμάχων τους σε άλλα μέρη του κόσμου, ενώ η ρωσική ηγεσία λανθάνει, αντίστοιχα, πιστεύοντας ότι είναι καλυμμένη ηθικά όταν χρησιμοποιεί τα ίδια μέσα άσκησης βίας με τους οιονεί αντιπάλους της.

Το επικοινωνιακό παιχνίδι της νομιμοποίησης επεμβάσεων των Μεγάλων για «ανθρωπιστικούς λόγους» ή για δήθεν προστασία «αδελφών» τους, έχασε την διεισδυτικότητα του, εξαιτίας της, απροκάλυπτα, ιδιοτελούς σκοπιμότητας που αποκαλύπτεται κυνικά από τα think-tanks της μιας πλευράς και από τα φλύαρα στόματα των στρατοκρατών από την άλλη.

Το ιστορικό δεδομένο είναι ότι οι Μεγάλες Δυνάμεις πάντοτε διαλύονται εκ των έσω, καθώς το σύστημα τους αδυνατεί να καλύψει τις ηθικές, οικονομικές και πολιτικές προϋποθέσεις που απαιτούνται για την αναπαραγωγή του.

Οι ΗΠΑ σήμερα είναι ασθενέστερες παρά ποτέ, τουλάχιστον μετά το τέλος του ψυχρού πόλεμου, και ως προς τα τρία προαναφερθέντα χαρακτηριστικά: έχουν ήδη μπει στη φάση σοβαρής οικονομικής ύφεσης και έχουν να διαχειριστούν ένα τεράστιο δημόσιο χρέος, κυρίως προς την Κίνα και την Ιαπωνία, ενώ πολιτικά δεν εμφανίζουν «όραμα» και ηθικά δεν μπορούν πλέον να στηρίξουν την προπαγάνδα τους.

Σε ανάλογα χάλια, όμως, βρίσκεται και η Ρωσία, η οποία δεν φαίνεται ικανή να διαχειριστεί προς το συμφέρον της κοινωνίας την οικονομική ανάκαμψη που εμφανίζεται επί κυριαρχίας-Πούτιν. Εκεί, ένα συγκεντρωτικό, αυταρχικό σύστημα εμπεδώνεται σε ολόκληρη την επικράτεια της Ομοσπονδίας, αναβιώνοντας τα χαρακτηριστικά του τσαρικού καθεστώτος, αναμεμειγμένα με μπόλικη «σοβιετική κουλτούρα της κομματικής νομενκλατούρας».

Η θεσμική μεταρρύθμιση που πραγματοποιήθηκε και συνεχίζεται για την προσαρμογή της χώρας στην αγορά αποτελεί επιφαινόμενο, καθώς κυριαρχεί το κρατικό μονοπώλιο το οποίο συνδέθηκε απολύτως με μια ομάδα νέων πλουτοκρατών, οι οποίοι συνθέτουν την «ομάδα κρούσης» του Πούτιν, μια και όσοι δεν υποτάχθηκαν στην «μονοκρατορία» του εξοβελίστηκαν από το σύστημα, χάνοντας ακόμη και τη ζωή τους.

Δίχως ισχυρή κοινωνική δομή, όμως, και δίχως κράτος αρχών και δικαίου καμία δύναμη δεν μπόρεσε να σταθεί ηθικά στο κόσμο, πετυχαίνοντας να υπερασπιστεί την μιλιταριστική της υπόσταση.

Η μετασοβιετική Ρωσία δεν μπόρεσε να εκφράσει ένα διακριτό πολιτισμικό σύστημα, που θα της έδινε κύρος και θα προκαλούσε τον σεβασμό κάποιων στο κόσμο προς την ηγεσία της. Η ρητορική του «κάνουμε ότι και οι αντίπαλοι» τους καθιστά στις συνειδήσεις εξίσου αποτυχημένους για να ηγηθούν.

ΗΠΑ και Ρωσία βιώνουν την παρακμή τους, ενώ τρίζουν τα σάπια δόντια τους η μία προς την άλλη για να φοβηθεί ο κόσμος. Πράγματι, ακόμη είναι ικανές να σκορπίζουν «σοκ και δέος», αλλά ολοένα και περισσότερο το σοκ μετατρέπεται σε θυμό και το δέος σε απαξία. Δεν σεβάστηκαν τον υπόλοιπο κόσμο και τώρα παρέμειναν να τους σέβονται αποκλειστικά οι «υπάλληλοί» τους. Δεν σεβάστηκαν τις κοινωνίες τους και έχασαν το ηθικό τους ανάστημα. Οι Μεγάλοι μετατρέπονται σε…πολιτικούς νάνους. Χάσανε!