Του Αγίου
Μια από τις πλέον παρεξηγημένες έννοιες στις μέρες μας είναι αυτή που αποδίδεται με τις λέξεις σοβαρός και σοβαρότητα.
Όπως θα γνωρίζετε, η νοηματοδότηση των λέξεων δεν παραμένει σταθερή μέσα στο χρόνο, καθώς αυτή μεταβάλλεται ανάλογα με τις αλλαγές που εμφανίζει το σύστημα αξιών, στάσεων, συμπεριφορών, προκαταλήψεων, προσβλέψεων και πεποιθήσεων που διακρίνει στο σύνολο της μια κοινωνία – με τη μορφή του μαζικού πολιτισμού -ή διάφορες επιμέρους κοινωνικές ομάδες.
Αναλύοντας τη σχέση σημαίνοντος-σημαινομένου σκιαγραφούμε με σχετική ακρίβεια το πολιτισμικό πλαίσιο - με την έννοια της τρέχουσας κουλτούρας – εντός του οποίου καλλιεργούνται κοινωνικές, οικονομικές και πολιτικές εντυπώσεις και αναπτύσσονται αντίστοιχες σχέσεις.
Οι εντυπώσεις αυτές που χαρακτηρίζουν προσωπικότητες ή καταστάσεις αποτελούν «Μορφές», οι οποίες δομούνται στη βάση της mental picture, η οποία σχηματίζεται από την αναγωγή ενός σημαίνοντος σε σημαινόμενο.
Ο αυτοματοποιημένος μηχανισμός ανάκλησης των Μορφών αυτών στη συνείδηση μας από το ασυνείδητο αποτελεί τον ρυθμιστικό παράγοντα της κάθε συμπεριφοράς που εκδηλώνεται ή τείνει να εκδηλωθεί.
Εδώ θέλει προσοχή, η Μορφή δεν ταυτίζεται με το σύνολο ή τα επιμέρους χαρακτηριστικά ενός σημαίνοντος - ενός ατόμου, για παράδειγμα. Άλλο Gestalt (=Μορφή) και άλλο όψη, την οποία στη καθομιλουμένη εννοούμε ως μορφή.
Το σύστημα του πολιτισμού μας είναι λοιπόν αυτό που επηρεάζει καθοριστικά τη διαμόρφωση Μορφών και την αναγωγή μορφών (όψεων) σε Μορφές.
Έτσι, κάποιοι συνδέουν την σοβαρότητα με την εξωτερική εμφάνιση, επειδή έτσι επιτάσσει η ιδιαίτερη κουλτούρα τους - διότι έτσι έμαθαν, δηλαδή.
Άλλοι πάλι, δεν κοιτάνε τόσο το ένδυμα και την κίνηση, το πρόσωπο και το σώμα, αλλά προσέχουν περισσότερο τη δομή της εκπεφρασμένης σκέψης και το ύφος του λόγου του κρινόμενου.
Μερικοί σαγηνεύονται από το κύρος και την κοινωνική αποδοχή του, ενώ κάποιοι άλλοι δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία σε όλα αυτά, καθώς είναι απορροφημένοι στο Εγώ τους. Τούτοι ενδιαφέρονται αποκλειστικά να προσαρμόσουν την συμπεριφορά τους με κριτήριο, αποκλειστικά, το συγκυριακό συμφέρον τους.
Εάν θεωρούν ότι έχουν όφελος από αυτόν που έχουν μπροστά τους, δείχνουν να τον σέβονται και να αναγνωρίζουν σε αυτόν σοβαρότητα, αν όχι τον χαρακτηρίζουν σοβαροφανή και ξεμπερδεύουν, υποδηλώνοντας ότι μόνον αυτοί και όσοι οι ίδιοι «εκτιμούν» μπορεί να τύχουν του προνομίου αυτού το χαρακτηρισμού (σοβαρός).
Σε όλες τις παραπάνω περιπτώσεις γίνεται εμφανής η επίδραση του πολιτισμού στην δημιουργία Μορφών που εσωτερικεύουμε και αναπαράγουμε ως πραγματικότητες και αλήθειες, λαμβάνοντας λιγότερο ή περισσότερο ή ακόμη και ελάχιστα υπόψη τη μορφή (όψη) του κρινόμενου ατόμου.
Επομένως, εσύ, φίλε, που διαβάζεις αυτές τις γραμμές, τείνεις να αποφανθείς περί της σοβαρότητος μου, σχηματίζοντας την «Gestalt του Αγίου», με οδηγό τις δικές σου πολιτισμικές αναφορές.
Σύμφωνα με αυτήν θα με κρίνεις. Δεν την γλυτώνω! Αν και ορθολογικότερο θα ήταν να μην γενικεύσεις και να παραμείνεις στο επίπεδο της επικοινωνία μας: δηλαδή, να κρίνεις αποκλειστικά την σοβαρότητα αυτών που σημειώνω και όχι την προσωπικότητα μου, από τη δομή και την γενικότερη μορφή των γραφόμενων από εμένα.
Σε αυτό συμβάλει η «ανωνυμία στο διαδίκτυο», για την οποία έχουμε κουβεντιάσει παλαιότερα και έτσι εξηγείται γιατί την υπερασπίζομαι.
Έγραψα όλα αυτά, μέχρι εδώ, για να θέσω τη βάση ενός προβληματισμού σχετικά με τον τρόπο που αντιμετωπίζουμε πολιτικούς με κύριο στοιχείο άσκησης κριτικής την σοβαρότητα τους.
Εύκολα και άνετα μπορούμε να χαρακτηρίσουμε σοβαροφανή έναν πολιτικό με τον οποίο δεν συγγενεύουμε ιδεολογικά και να καθαρίσουμε με την περίπτωσή του!
Η πρόθεση μας δεν είναι καθόλου αθώα, καθώς γνωρίζουμε ότι το κρίσιμο στοιχείο στη σχέση πολιτικού-εκλογικού σώματος είναι η εμπιστοσύνη.
Αμφισβητώντας την σοβαρότητα κάποιου πολιτικού προσώπου, εμμέσως θέτουμε σε εγρήγορση τον αυτοματοποιημένο μηχανισμό απόρριψης του, μια και θίγεται ο πυρήνας της εν δυνάμει σχέσης μας με αυτόν: η εμπιστοσύνη.
Αποκαλώντας σοβαροφανή έναν άνθρωπο και ιδιαίτερα έναν πολιτικό, ακολουθούμε την συνταγή: «ψεκάστε, σκουπίστε, τελειώσατε!», η οποία ούτε τόσο φιλελεύθερη δείχνει, ούτε από δημοκρατικότητα μπορεί να χαρακτηριστεί.
Η σοβαρότητα στον δημόσιο βίο των αναπτυγμένων κοινωνιών δεν μπορεί, αγαπητοί φίλοι, να συνδέεται με τίποτε άλλο πέραν της εντιμότητας σε όλα τα επίπεδα.
Ο βαθμός σοβαρότητας ενός πολιτικού σχετίζεται καθοριστικά με το μέτρο ταύτισης αναφερόμενων αξιών και στάσεων από αυτόν σε συνάρτηση με την πολιτική συμπεριφορά του, σε καθημερινή βάση.
Τα υπόλοιπα κριτήρια χαρακτηρίζουν περισσότερο εμάς που επιχειρούμε να ασκήσουμε κριτική σε αυτόν και όχι τον ίδιο.
Όλα τα άλλα φανερώνουν απλώς την δική μας προκατάληψη και δίνουν το στίγμα της κουλτούρας μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου