Τρίτη 15 Απριλίου 2008

Πολιτική, μια υπόθεση του ασυνειδήτου


Του Αγίου

Στην πολιτική δεν είναι λίγες οι φορές που γινόμαστε μάρτυρες σοβαρής διάστασης μεταξύ της εμφανιζόμενης στάσης του εκλογικού σώματος και της αντίστοιχης συμπεριφοράς που εκδηλώνεται, από αυτό το ίδιο.

Σε αρκετές, επίσης, περιπτώσεις παρατηρούμε οι δημοσκόποι να αποτυγχάνουν στην ορθή εκτίμηση πολιτικών τάσεων του λαού, ενώ δεν είναι καθόλου αμελιταίες οι στατιστικές και πιθανολογικές αστοχίες πολιτικών ή κοινωνικών επιστημόνων, στην προσπάθεια να εκτιμήσουν με βεβαιότητα την πολιτική επιλογή, ερευνώντας τη στάση κοινωνικών ομάδων.

Το επιστημονικά ορθό σε αυτή την περίπτωση είναι να αναζητήσεις το πρόβλημα στην μέθοδο ανάλυσης ή συνολικά στην μεθοδολογία που ακολουθείται.

Το ερώτημα «γιατί αρμενίζουμε στραβά», σχετίζεται με την στάθμιση των παραμέτρων και την μεθοδολογική προσέγγιση των ευρημάτων από σειρά ποσοτικών και ποιοτικών μετρήσεων. Ο επιστήμονας δεν θεωρεί ποτέ ότι θα μπορούσε «ο γιαλός να είναι στραβός» παρότι ο φιλόσοφος του 16ου-18ου αιώνα κάτι είχε μυριστεί περί στραβού γιαλού.

Ευτυχώς, για την κοινωνιολογία και την πολιτική επιστήμη και δυστυχώς για δεκάδες χιλιάδες διδακτορικά, έρχονται σήμερα Γερμανοί νευρολόγοι να δείξουν ότι τα περί ελεύθερης βούλησης είναι παραμύθια.

«Οι αποφάσεις μας προκαθορίζονται ασυνείδητα πριν αναλάβει η συνείδηση» λέει ο Τζον Ντίλαν Χάινς, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας στο Κέντρο Υπολογιστικής Νευρολογίας-Βernstein, στο περιοδικό New Scientist (η μελέτη δημοσιεύεται στο Nature Neuroscience http://www.nature.com/neuro/index.html).

Με δύο κουβέντες, ο Χάινς βρήκε ότι οι αποφάσεις μας είναι μεν θέμα επιλογής, μόνο που αυτή δεν γίνεται συνειδητά αλλά ασυνείδητα.

Έτσι, δεν είναι δύσκολο, εάν γνωρίζω την δομή του ασυνειδήτου κάποιου, να εικάσω βάσιμα την ενδεχόμενη επιλογή του, καθώς αυτή προκαλείται αυτόματα και όχι μέσω συνειδητών υπολογισμών.

Γεια σου αείμνηστε Καστοριάδη, είπα από μέσα μου και θυμήθηκα ένα μάθημα του που παρακολούθησα κάποτε στο εξωτερικό, περί ψυχανάλυσης και πολιτικής συμπεριφοράς!

Σήμερα, οι Γερμανοί χρησιμοποιώντας ως εργαλείο έναν ειδικά τροποποιημένο μαγνητικό τομογράφο, πετυχαίνουν να γνωρίζουν τις αποφάσεις πριν καν προλάβουν να τις συνειδητοποιήσουν αυτοί που καλούνται να επιλέξουν.

Άρα, Αντίνοε μου, έχεις δίκιο όταν μου λες ότι τα λογικά διαρθρωμένα επιχειρήματα δεν πείθουν, ακόμα και όταν αυτά κατανοούνται.

Το ήξερα, δεν λέω, αλλά άμα στο λένε και νευρολόγοι αρχίζουμε και ψαχνόμαστε λίγο παραπάνω, φίλοι της αριστεράς.

Άντε τώρα κυρία Παπαρήγα μου, αντί για την Ταξική Συνείδηση να ψάχνεις το Ταξικό Ασυνείδητο και το Ταξικό Υποσυνείδητο της εργατικής τάξης!

Άντε τώρα να εξηγήσεις με λογικά επιχειρήματα την εκλογική κατρακύλα της αριστεράς στην Ιταλία, και το καμάρι του Καραμανλή μετά από κάθε δημοσκόπηση στην Ελλάδα. Άσε που, με μια μαεστρική κίνηση που θα απευθύνεται στο θυμικό του εκλογικού σώματος ( βλέπε π.χ. βέτο, που δεν ήταν βέτο ) μπορείς να κάνεις και το ασφαλιστικό λεπτομέρεια!

Κάποτε με ρώτησαν από τον Σημίτη να τους δώσω την πρόβλεψη μου για το εκλογικό αποτέλεσμα του 2004. Παρά τις δημοσκοπήσεις που έδειχναν μικρή σχετικά, αρνητική διαφορά από την ΝΔ, τους είπα «να υπολογίζετε πάνω από 5%, σας καθάρισε ο Ευαγγελάτος!»

Δεν είναι τα σκάνδαλα, αυτές καθαυτές οι εφαρμοζόμενες πολιτικές, η γενικότερη οικονομική κατάσταση ή η πορεία των εθνικών θεμάτων που επηρεάζουν καθοριστικά την εκλογική συμπεριφορά - αν και οι μετρήσεις της κοινής γνώμης μπορεί συγκυριακά να επιβεβαιώνουν την γενική δυσθυμία απέναντι σε συγκεκριμένες κυβερνητικές πολιτικές. Δεν είναι καν η πραγματικότητα που ζει κανείς.

Η κρίσιμη παράμετρος είναι η σημασιοδότηση της καθημερινότητας, κυρίως από τα ΜΜΕ. Αν γυρίζοντας στο σπίτι και ξαπλώνοντας στον καναπέ, αναβλύζει από το κάδρο της Τι-Βι η μιζέρια, η κακομοιριά και η απόλυτη δυστυχία, το «ασυνείδητο» του πολίτη καλύπτεται από το φάσμα της απογοήτευσης και ένας ιδιόμορφος πολιτικός συντηρητισμός έρχεται να προσφέρει λυτρωτική άμυνα στο υποσυνείδητο.

Από κει και πέρα δεν έχουν θέση τα λογικά επιχειρήματα, αλλά μόνον κραυγές απόγνωσης, διαμαρτυρίας, καταγγελίας, συνοδευμένες από τον σχετικό ψευτοτσαμπουκά και τον επιτηδευμένο θυμό. Στο πλαίσιο αυτό απαραίτητη θεωρείται η παρουσία και του Τράγκα και του Κακαουνάκη και του αγανακτισμένου Πρετεντέρη, και όλων των άλλων οι οποίοι ανεβάζουν καθημερινά το έργο στη σκηνή του Νίκου, του Νικολάκη και των γνωστών κοσμικών Κυριών.

Η αριστερά δεν θα μπορέσει να προκόψει εκλογικά, ακόμη και αν αποκτήσει συγκροτημένη στρατηγική και ολοκληρωμένη πολιτική προσωπικότητα, εάν προηγουμένως δεν συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να δώσει τη μάχη στο επίπεδο της διαμόρφωσης του πολιτισμού, στην καθημερινότητα.

Δεν έχει σημασία πόσες ώρες θα βρίσκονται στα παράθυρα τα στελέχη της αριστεράς - άλλωστε όσο περισσότερο τόσο το χειρότερο - ούτε αν χρησιμοποιούν καλά επιχειρήματα ή όχι, αυτό που κρίνει το «παιχνίδι» είναι η δυνατότητα σημασιοδότησης του πραγματικού.

Με άλλα λόγια, δίχως επιρροή στη διαμόρφωση της γενικότερης αίσθησης της καθημερινότητας, η προοδευτική και ριζοσπαστική αριστερά δεν έχει ελπίδα επικράτησης.
Χωρίς σοβαρή εναλλακτική πρόταση στα ΜΜΕ, η αριστερά στην Ελλάδα θα παραμείνει στο περιθώριο.

Δεν υπάρχουν σχόλια: