Εικονοκλάστες και πραγματικότητα

Του Αγίου

Στο παγκόσμιο χωριό μας κυριαρχεί η Υπερ-Πραγματικότητα, την οποία διαμορφώνει το σύστημα των ΜΜΕ και υποστηρίζουν αρμονικά οι κύριοι φορείς κοινωνικοποίησης, καθώς και το σύστημα της εκπαίδευσης.

Στον σύγχρονο μεσαίωνα μας τα αυτονόητα κυριαρχούν και αποκλείουν απαξιωτικά κάθε κριτική προσέγγιση, που δεν συμμορφώνεται στην στερεοτυπική απεικόνιση του κόσμου μας, των σχέσεων μας και των φαινομένων που ορίζουν την καθημερινότητα μας.

Επιστρέψαμε, λοιπόν, στην μορφολογία που διέκρινε στάσεις και συμπεριφορές στις λιγότερο ή περισσότερο κλειστές κοινωνίες του παρελθόντος: ανοιχτήκαμε στον κόσμο για να καταλήξουμε να συμπεριφερόμαστε, τελικά, όπως στα χωριά στις αρχές του περασμένου αιώνα.

Η υπερ-συγκέντρωση στην οικονομία και ο έλεγχος της πληροφορίας και της μεθόδου από ένα διεθνές ολιγοπώλιο, οδηγούν στην απομάκρυνση του ατόμου από την πραγματικότητα που ορίζει την ύπαρξη του και κατατείνουν στην υπαγωγή του σε ένα άλλο (επίπλαστο) πλαίσιο ετεροκαθοριζόμενης (on-off)-συμπεριφοράς, η οποία εμφανίζεται ως «υπερ-αληθινό», «υπερ-πραγματικό», αναμφισβήτητο.

Ένας νέος κόσμος βεβαιοτήτων μεταδίδεται από τους βασικούς φορείς κοινωνικοποίησης, το γενικό σύστημα εκπαίδευσης και κυρίως το κυρίαρχο σύστημα των ΜΜΕ.

Στον κόσμο αυτό, της «ελεύθερης δράσης και βούλησης», όλα είναι ανεχτά και η αναζήτηση της αλήθειας, που δομεί γνώση και κρίση και προκαλεί απόφαση, επιλογή ή εντύπωση, προβάλλεται ως θεμελιώδης (νεο)-φιλελεύθερη αξία, μόνο που τα εργαλεία για την ιχνηλασία αυτή στον κόσμο των σχέσεων και των φαινόμενων διαρκώς ελέγχονται και χρησιμοποιούνται από λιγότερα χέρια! Η κριτική, κατά τον ιδιότυπο αυτό ορθολογισμό αποτελεί σημαντική αξία, αρκεί να περιορίζεται στην σύγκριση των δεδομένων του συστήματος. Κάθε άλλη κριτική προσέγγιση θεωρείται άτοπη, αν δεν ενοχοποιείται ως ύποπτη ή/και παθολογική.

Η μέθοδος που διαμορφώνει τις υπερ-πραγματικότητες, σήμερα, ονομάζεται «learning by numbers» - ότι πούνε τα νούμερα – η αποτυχία και επιτυχία καθορίζεται «αντικειμενικά» από το κέρδος, η πρωτοβουλία από το «κίνητρο για κέρδος» και οι επιδόσεις (καριέρα κλπ) από το «self-discipline».

Ο βασικός κανόνας, λοιπόν, επιβίωσης στον «ορθολογικό», νέο κόσμο μας δεν είναι απλώς το αξίωμα της προσαρμογής, που επικρατούσε τους προηγούμενους δυο αιώνες, αλλά η ικανότητα αναπαραγωγής σε στερεοτυπική μάλιστα μορφή της πληροφορίας και της συστηματοποιημένης εμπειρίας ( επιστήμη, τέχνη, τεχνική).

Κάπως έτσι φτάσαμε οι παγκοσμιοποιημένες κοινωνίες να διακρίνονται σε αυτούς που αναπαράγουν την Υπερ-Πραγματικότητα, την αλήθεια της αγοράς, την πραγματικότητα που πηγάζει από τα νούμερα και μέσω αυτών νομιμοποιεί σχέσεις, συμπεριφορές και πολιτικές: τους σύγχρονους Εικονολάτρες και σε αυτούς που αναζητούν την Πραγματικότητα στη βάση της αιτίας που δημιουργεί την ίδια την Υπερ-Πραγματικότητα και την αριθμητική «αντικειμενικότητα» της: τους σύγχρονους Εικονοκλάστες.

Στην οικονομική, μπροστά στο νεο-ορθολογισμό των Εικονολατρών με τα μακροοικονομικά και τα μικρο-οικονομικά μοντέλα ανάλυσης, οι Εικονοκλάστες θέτουν εν νέου βασικά ερωτήματα, τα οποία φευ έχουν πάψει κα απασχολούν την επιστήμη και εξοβελίστηκαν στα ορεινά της φιλοσοφίας.

Ρωτούν οι άνθρωποι, για παράδειγμα: Χρειαζόμαστε, άραγε, το κράτος κι αν ναι ποιος θα μπορούσε να είναι ο οικονομικός του ρόλος στις δεδομένες συνθήκες; Συνιστά η παγκοσμιοποίηση μία αναπόδραστη και πρωτόφαντη εξέλιξη; Πόσο «ελαστική» άραγε μπορεί να είναι η εργασία και ο κατώτατος μισθός; Ποια πολιτικά μέτρα οφείλουμε να λάβουμε για να σωθούν οι συντάξεις και τα συνταξιοδοτικά ταμεία μέσα σε ένα ανασφαλές οικονομικό περιβάλλον;

Οι Εικονολάτρες, αφού ενδύθηκαν το ρούχο του εκσυγχρονιστή και φόρεσαν την μάσκα του γκουρού, κατάφεραν να επιβάλουν την «μοναδική αλήθεια» που νομιμοποιεί την ύπαρξη τους, ότι, δηλαδή, «όλα είναι οικονομία». Άσχετα που αυτή η «μοναδική αλήθεια» καθημερινά αποδεικνύεται μονοδιάστατη αλήθεια, που περιορίζει μάλιστα τις διαστάσεις της στο ερμηνευτικό πλαίσιο της λειτουργίας της αγοράς.

Έτσι, φτάσαμε η κοινωνία να προσομοιώνεται από Εικονολάτρες πολιτικούς, ασχέτως πολιτικής ταυτότητας, ειδικούς, επιχειρηματίες και τις νέες ελίτ με τα ΜΜΕ-τους σε αγορά. Ο απόλυτος δογματισμός του κέρδους μέσω των αγορών και η αγοραία αντίληψη των κοινωνικών σχέσεων μετα-βαπτίστηκε με αυτόν τον τρόπο σε ρεαλισμό, ορθολογισμό και «αντι-δογματισμό»!

Οι Εικονοκλάστες επαναφέρουν τα φαινόμενα στην πραγματική τους βάση, θυμίζοντας ότι τα κύρια αξιώματα των οικονομικών θεωριών δεν είναι πολιτικά ουδέτερα. Τουναντίον, εμπεριέχουν ή προϋποθέτουν, στο σύνολό τους, πολιτική θέση και ιδεολογικό προσανατολισμό.

Η παγκοσμιοποίηση, η τεχνολογική πρόοδος, η ανεργία, η ανισότητα ή το περιβάλλον, και πλήθος άλλων ζητημάτων που μας απασχολούν, χαρακτηρίζονται από πληθώρα διαστάσεων που δεν είναι αποκλειστικά οικονομικές.

Το σύνολο, αυτό, των διαστάσεων ενός κοινωνικού, υπερεθνικού ή οικουμενικού, σήμερα, φαινομένου δεν είναι αποτέλεσμα κάποιας αφηρημένης εξέλιξης, αλλά προϊόν συγκριμένης πολιτικής, που επέλεξε ένα καθοδηγητικό σύστημα παγκόσμιας κυριαρχίας.

Πίσω από την επιστήμη μας, τις κοινωνικές σχέσεις μας, τον τρόπο που συνειδητοποιούμε τα πράγματα και τον κόσμο υπάρχει πολιτική, μόνο που δεν την βλέπουμε, γιατί την κρύβουνε αυτοί που την παράγουν και την διαχειρίζονται.

Γιατί τα γράφω όλα αυτά; Επειδή διαπιστώνω ότι οι Εικονολάτρες με τα διλήμματα (τους), με τα οποία διαρκώς βασανίζουν την κοινωνία, προκαλώντας απανωτές κρίσεις διαχείρισης, πέτυχαν να αποβλακώσουν σε μεγάλο βαθμό τους νέους και να εξαναγκάσουν σε παραίτηση του γηραιότερους.

Ο Νεοφιλελευθερισμός, έτσι, πέτυχε να κυριαρχήσει, εισβάλοντας από την πίσω πόρτα: όχι ως ιδεολογία, όχι ως πολιτική φιλοσοφία, αλλά ως Weltanschauung (κοσμοαντίληψη) και με τη μορφή ενός γενικευμένου πολιτισμού.

Ο ιστορικός και ο ανθρωπολόγος του μέλλοντος ίσως χαρακτηρίσουν την εποχή μας ως την εποχή του «νεοφιλελεύθερου ανθρώπου». Άρα, η έγνοια των Εικονοκλαστών θα πρέπει να είναι πώς θα απομυθοποιήσουν το σύστημα και θα επαναφέρουν την πραγματικότητα στον κόσμο μας.

Πώς θα επαναδομήσουν την εικόνα ενός χαοτικού κόσμου, που όμως αναζητεί την δυναμική ισορροπία του πολιτικά και όχι αγοραία και ισοπεδωτικά.

Ο κόσμος δεν είναι επίπεδος. Επίπεδη είναι η προσέγγιση των Εικονολατρών και μόνον.

Εάν επανέλθει η πολιτική στο προσκήνιο και αντικαταστήσει τις λογής-λογής πολιτικές που υπαγορεύουν οι Εικονολάτρες και η οικονομία τους, τότε νέες ιδέες και ιδεολογίες θα ανθήσουν και νέες επιστημονικές και τεχνολογικές προσεγγίσεις θα επιτρέψουν στον άνθρωπο να απελευθερωθεί από αυτή την μορφή των αναγκών μέσα στην οποία είναι εγκλωβισμένος τις τελευταίες δεκαετίες.