Χάλασε ο αυτόματος στην οικονομία…όλοι στα πηδάλια!

Του Αγίου

Οξύνεται η κρίση του νεοφιλελευθερισμού, παγκοσμίως, αλλά κανείς δεν έχει το κουράγιο να το φωνάξει.

Λες και όλοι είχαν πιστέψει ότι ο αυτόματος πιλότος, που είχε επικρατήσει στις παγκοσμιοποιημένες αγορές, διέθετε την οικονομική σοφία, που αποδείχθηκε «ελλειμματική» στο ανθρώπινο είδος τον περασμένο αιώνα!

Η Νέα (Οικονομική) Τάξη που ευαγγελίστηκαν τα νεοφιλελεύθερα, οικονομικά think-tanks, στα τέλη της δεκαετίας του 1980, δεν μπορεί πλέον να αυτορυθμιστεί.

Εδώ και έξη μήνες, η αμερικανική οικονομία βρίσκεται κυριολεκτικά στον αναπνευστήρα και περιμένει οξυγόνο από την πολιτική που τόσα χρόνια σνόμπαρε και λοιδορούσε.

Ένα φίλος Βρετανός, εμπειρότατος χρηματιστής, μου είπε χθες βράδυ σχολιάζοντας την κατάσταση: τώρα πια «every one thinks his sack the heaviest!» Δεν είμαι μεταφραστής για να το αποδώσω σωστά στα ελληνικά, αλλά ελεύθερα ταιριάζει στην παροιμία: « δώδεκα Απόστολοι, ο καθείς τον πόνο του!».

Πλέον, το πνεύμα στις αγορές είναι «ο σώζων εαυτόν σωθήτω».

Το χρηματοπιστωτικό σύστημα παρουσιάζει έντονα σημάδια κόπωσης, καθώς αδυνατεί να ικανοποιήσει την αρχή των ανατροφοδοτούμενων ροών, οι οποίες αποτελούν το κυκλοφοριακό του σύστημα.

Οι τεχνητές αναπνοές της αμερικανικής Κεντρικής Τράπεζας, μέχρι τώρα, δεν μοιάζουν ικανές να αναζωογονήσουν το σύστημα.

Αναποτελεσματική αποδείχθηκε ακόμη και η αιφνίδια μείωση στο διατραπεζικό επιτόκιο των ΗΠΑ κατά 0,25 της μονάδας, που έκανε τα ξημερώματα της Κυριακής η FED.

Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει πλέον την εμφάνιση ενός ντόμινο χρεοκοπιών σε χρηματοπιστωτικούς οργανισμούς ανά τον κόσμο, το οποίο θα συμπαρασύρει και τους τέσσερεις μεγαλύτερους από αυτούς, γεγονός που θα επιφέρει την άμεση κατάρρευση των επιμέρους αγορών στην υφήλιο, με διαφορετικές συνέπειες, όμως, για κάθε ιδιαίτερη (σε κρατικό πλαίσιο) οικονομία.

Στο πλαίσιο αυτό, μάλλον, δεν θα πρέπει να εκληφθεί ως κινδυνολογία η εκτίμηση του Άλαν Γκρίνσπαν, πρώην προέδρου της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ (FΕD), ότι «η σημερινή οικονομική κρίση στις ΗΠΑ θα θεωρηθεί μάλλον η σοβαρότερη από το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου» - όπως την διατύπωσε σε άρθρο του στους χθεσινούς «Financial Τimes».

Η δραματική αυτή επιδείνωση έχει θορυβήσει και τους θεσμικούς φορείς της ΕΕ, καθώς η κρίση πλέον δεν χτυπά την πόρτα της Ευρώπης, αλλά βρίσκεται ήδη στο σαλόνι της.
Αφενός, η εκτίναξη της ισοτιμίας του ευρώ πλήττει άμεσα τις εξαγωγές, ενώ, από την άλλη, η άνοδος του διατραπεζικού επιτοκίου, πάνω από το 4,65%, έχει προκαλέσει ασφυξία σε δανειολήπτες και επιχειρήσεις.

Έτσι, η περίφημη ανταγωνιστικότητα της Ευρωπαϊκής Οικονομίας πλήττεται και από μέσα και απ’ έξω.

Στο σημείο αυτό, ο πολιτικός επιστήμονας δεν μπορεί ασφαλώς να αποτολμήσει εκτιμήσεις οικονομικού χαρακτήρα για το αμέσως επόμενο διάστημα, δύναται όμως να επισημάνει ότι τώρα που χάλασε ο αυτόματος πιλότος στην οικονομία, ήρθε η ώρα να πιάσουμε ξανά τα πηδάλια.

Οι μηχανιστική αντίληψη της οικονομίας προσβάλλεται βάναυσα από την παρούσα κρίση και αποδεικνύεται πόσο λάθος είχαν όλοι αυτοί που προσπάθησαν να πείσουν - και σε μεγάλο βαθμό το κατάφεραν - ότι, με την δήθεν αέναη ικανότητα αυτο-διόρθωσης των αγορών και τις νέες οικονομικές μορφές οργάνωσης, «τελειώνει η ιστορία».

Άρα, ας προσέξουμε, μήπως τελικά δεν βρισκόμαστε, απλώς, μπροστά σε μια κρίση, δηλαδή σε μια στιγμιαία ανατροπή μιας κανονικής κατάστασης του κοινωνικο-οικονομικού αυτοματισμού, αλλά σε κάτι ποιοτικά διαφορετικό και πρωτόγνωρο, όχι ως προς την φύση του, αλλά ως προς την μορφή του.

Μήπως, τελικά, έχουμε να κάνουμε με μια ριζική «μεταλλαγή» των οικονομικών σχέσεων που αλληλοεξαρτώνται - και αλληλοεπηρεάζονται - με τις νέες ανάγκες που έχουν αναδυθεί στις επιμέρους κοινωνίες, οι οποίες καταχρεωμένες και αδύναμες να χαράξουν πολιτική αναζητούν άναρχα λύσεις, δίνοντας τη χαριστική βολή στο κυρίαρχο, ορθολογικό, οικονομικό μοντέλο.

Σημειώστε ότι, η «μεταλλαγή» - έτσι όπως την εννοώ – προϋποθέτει μεν κρίσεις, αλλά τις υπερβαίνει συστηματικά (οντολογικά).

Αυτή, αφορά σε αμετάκλητες ανατροπές που υπακούουν στην λογική της εξέλιξης.
Η «μεταλλαγή», με αυτή την έννοια, δεν απεικονίζεται με κάποια καμπύλη, αλλά είναι ακριβώς το σημείο όπου ο κανόνας μεταμορφώνεται (αλλάζει ποιότητα), τη στιγμή που μια Τάξη σβύνει , ενώ μια άλλη διαμορφώνεται.