Don’t ask, don’t tell

Του Αγίου

Ένας άγραφος κανόνας συνέχει εδώ και πολλά-πολλά χρόνια τη σχέση πολιτικών και δημοσιογραφίας: «don’t ask, don’t tell», που για τις ανάγκες κατανόησης των παρακάτω γραμμών θα μπορούσε να αποδοθεί ως «μη ρωτάς πράγματα για τα οποία δεν αναμένεις απάντηση που θα σε ικανοποιεί!».

Με άλλα λόγια, ο δημοσιογράφος του λεγόμενου πολιτικού ρεπορτάζ, δεν ρωτά ποτέ για πράγματα, στα οποία εκτιμά ότι δεν θα πάρει απάντηση που δεν θα εντάσσεται στη συνολική δομή της πραγματικότητας που ο ίδιος (ή /και ο εργοδότης του ) θέλουν να παρουσιάσουν στη κοινή γνώμη.

Η δημοσιογραφία, δηλαδή, μέσω της πολιτικής συνέντευξης και του αντίστοιχου ρεπορτάζ, δεν νοιάζεται να αποκαλύψει την αλήθεια, αλλά να διαμορφώσει την αίσθηση της αλήθειας, σύμφωνα με την δική της γνώμη ή / και τα συμφέροντα που εξυπηρετεί κάθε φορά.

Έτσι πλάθεται η κοινωνική υπερ-συνείδηση για τα πολιτικά σύμβαντα, που με την αναγωγή τους στο επίπεδο της κοινής γνώμης μετατρέπονται σε γεγονότα.

Μόνο σε αυτό το πλαίσιο της κυρίαρχης αντίληψης και αίσθησης αποκτά έννοια πλέον το πολιτικό φαινόμενο. Άρα, τα ΜΜΕ είναι αυτά που καθοδηγούν το πολιτικό σύστημα και παρεμβαίνουν καθοριστικά στην πολιτική ατζέντα, στις σχέσεις ιεραρχίας στο εσωτερικό του και στη μορφή του ανταγωνισμού που το χαρακτηρίζει.

Για πολλούς αυτό λέγεται δημοκρατία, στο βαθμό που γίνεται αποδεχτό ότι τα ΜΜΕ είναι οι εκφραστές της κοινής γνώμης.
Αν όμως δεν είναι;
Εάν αποτελούν απλώς τους διαμορφωτές της, ή καλύτερα αυτούς που την παράγουν;
Τότε κακές σκέψεις περνούν από το μυαλό του καθενός.
Είτε τα ΜΜΕ και η δημοσιογραφία αποτελούν αντι-δημοκρατικούς θεσμούς που φαλκιδεύουν την έννοια της λαϊκής κυριαρχίας, όπως εκφράζεται συνταγματικά, είτε είναι αυτοί οι πραγματικοί φορείς της λαϊκής κυριαρχίας και το πολιτικό σύστημα, απλώς, ο μηχανισμός στον οποίο αναθέτουν την ευθύνη παραγωγής επιμέρους πολιτικών με την γραφειοκρατική έννοια του όρου: νομοθέτηση.

Για παράδειγμα, αναλογιστείτε το ρόλο που παίζουν σήμερα οι δημοσκοπήσεις οι οποίες παραγγέλλονται και παρουσιάζονται από τα ΜΜΕ, με τήρηση ασφαλώς του κανόνα: don’t ask, don’t tell. Αποτελούν πράγματι απλή απεικόνιση της κοινής γνώμης, τη δεδομένη στιγμή που διενεργούνται, ή συμβάντα που διαμορφώνουν κοινή γνώμη, τα οποία με τη σειρά τους, αναπαραγόμενα από τα ΜΜΕ, συνθέτουν γεγονότα και δομούν πραγματικότητες;

Η δική μου άποψη είναι ότι τα τελευταία 10-15 χρόνια το τελευταίο τείνει να καταστεί κυρίαρχο.

Σε αυτήν την περίπτωση όμως, αγαπητοί μου, θα πρέπει να θεωρήσουμε τις δημοσκοπήσεις ως πολιτική πράξη, όπως και στην πολιτική πράξη κατατείνει και η δημοσιογραφία στο σύνολό της.

Αν είναι έτσι, στις αιτίες που προκαλούν την κρίση του πολιτικού συστήματος θα πρέπει να προσθέσουμε μία ακόμη - και μάλιστα να την τοποθετήσουμε πρώτη στη σχετική λίστα.
Η μετεξέλιξη των ΜΜΕ σε πολιτικούς φορείς, μετασχηματίζει άδηλα το μοντέλο της φιλελεύθερης–δημοκρατίας, θέτοντας σοβαρά ερωτήματα για την αντιπροσώπευση και τον ρόλο της στο σημερινό πλαίσιο παραγωγής πολιτικής και πολιτικής επικοινωνίας.

Αισθάνομαι ώρες-ώρες εντελώς «ούφο» μιλώντας για την θεσμική συγκρότηση της δημοκρατίας, για δικαιώματα και στρεβλώσεις του δημοκρατικού φαινομένου, τη στιγμή που μπροστά στα μάτια μας η πολιτική μεταβάλλεται σε σκηνή με θεατρίνους και ρολίστες, ενώ το έργο που ανεβάζουν γράφεται, σκηνοθετείται και υποβάλλεται από το κυρίαρχο σύστημα των διαπλεκόμενων ΜΜΕ, που ειδικά στην χώρα μας ελέγχεται από μια χούφτα οικογενειών.

Μέσα σε αυτό το τοπίο όπου εξουσιάζουν αυτοί που δεν ψηφίσαμε ποτέ και εκτελούν εκείνοι που θεωρούμε ότι μας εκπροσωπούν, η κοινή γνώμη πρέπει να ξαναβρεί την δημοκρατική, μη-μαζική της διάσταση.
Να μετατραπεί σε αίρεση από καθολικότητα και ορθοδοξία.
Να αποκτήσει μία διαφορετική επικοινωνιακή κουλτούρα, ώστε η γνώμη να ξαναβρεί τη θέση της στο πραγματικό πεδίο άρθρωσης συμφερόντων, ιδεολογίας και διαπροσωπικής πεποίθησης.

Η δημοσιογραφία πέθανε γιατί μετατράπηκε σε πολιτική.
Ζήτω λοιπόν η δημοσιογραφία της γνώμης και όχι της κοινής γνώμης!

Υ. Γ Ουφ…ξέρετε πόσο καιρό ήθελα να γράψω αυτό το σημείωμα και δίσταζα! Φοβόμουν, ίσως, την ευθύνη αυτής της προσέγγισης.